Sportswashing και σκάνδαλα: Ποια είναι η «TotalEnergies» και τι δουλειά έχει με το AFCON
Στο Μαρόκο, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει ποια εταιρεία είναι ο χορηγός του Κυπέλλου Εθνών Αφρικής.
Η παρουσία της είναι παντού: από τις διαφημιστικές πινακίδες που προωθούν τη διοργάνωση στην παραλιακή λεωφόρο της Ταγγέρης, μέχρι τα σημαιάκια και τα διακοσμητικά που κοσμούν τους καθαρούς και καλοτακτοποιημένους δρόμους του Ραμπάτ.
Το κέντρο διαπίστευσης των ΜΜΕ στην πρωτεύουσα, όπου την Κυριακή (21/12) διεξάγεται ο αγώνας έναρξης ανάμεσα στους διοργανωτές και τις Κομόρες, είναι γεμάτο με υλικό και διακόσμηση της «TotalEnergies».
Δεν είναι η πρώτη φορά που η γαλλική πολυεθνική εταιρεία ενέργειας κάνει αισθητή την παρουσία της στο AFCON. Ήταν επίσης ιδιαίτερα προβεβλημένη σε όλη την Ακτή Ελεφαντοστού στην προηγούμενη διοργάνωση του τουρνουά το 2024, όταν η συνεργασία της με την Αφρικανική Συνομοσπονδία Ποδοσφαίρου είχε ήδη συμπληρώσει οκτώ χρόνια.
Και δεν θα είναι ούτε η τελευταία: νωρίτερα φέτος ανακοινώθηκε επέκταση της συμφωνίας έως το 2029, η οποία, σύμφωνα με ευρέως διαδεδομένες αναφορές, ανέρχεται στα 1.125 εκατομμύρια ευρώ για την CAF, ποσό σημαντικά αυξημένο σε σχέση με την προηγούμενη συμφωνία.
Πέρα από το Κύπελλο Εθνών Αφρικής, η εταιρεία είναι επίσης χορηγός του Κυπέλλου Εθνών Αφρικής Γυναικών καθώς και του CAF Champions League. Ενώ ο πρόεδρος της ομοσπονδίας, Πατρίς Μοτσέπε, μας υπενθύμισε σε κοινή δήλωση με την «TotalEnergies» ότι «η συνεργασία συμβάλλει στην ανάπτυξη και την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα του ποδοσφαίρου σε 54 αφρικανικές χώρες», η ίδια η εταιρεία αυτοχαρακτηρίστηκε ως «η κορυφαία πολυενεργειακή εταιρεία της ηπείρου», επισημαίνοντας ότι δραστηριοποιείται στην Αφρική εδώ και 90 χρόνια.
Ωστόσο, θαμμένη μέσα στη δήλωση υπήρχε και μια ακόμη φράση που άφηνε να εννοηθεί κάτι πιο ανησυχητικό. Η «TotalEnergies» ανέφερε ότι «συνεχίζει αποφασιστικά να μειώνει τις εκπομπές από τις εγκαταστάσεις που διαχειρίζεται», προφανώς αναγνωρίζοντας ότι έχει επίγνωση της εικόνας που υπάρχει για τον αντίκτυπό της στην υπερθέρμανση του πλανήτη και του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζεται η σχέση της με την CAF.
Και δύσκολα θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Πριν από το τελευταίο Κύπελλο Εθνών Αφρικής το 2024, η «Greenpeace» κατηγόρησε την γνωστή εταιρεία για «sportswashing», όπως το έθεσε, για «σκόπιμη εκμετάλλευση των εκατομμυρίων παγκόσμιων τηλεθεατών του AFCON με στόχο τη βελτίωση της εικόνας της» και παρόμοιες επικρίσεις απευθύνονται στην εταιρεία και σήμερα.
Εκπρόσωπος από την καμπάνια «Fossil Free Football» δήλωσε στην «Athletic»: «Η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων γενικά συσχετίζεται με “τους ήρωες του ποδοσφαίρου μας και μας πουλάει το ψέμα ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τα επικίνδυνα προϊόντα τους. Το AFCON δεν θα έπρεπε να αφήσει να χρησιμοποιηθεί για την προώθηση ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων και να υιοθετήσει μια πολιτική βιώσιμου χορηγικού πλαισίου».
Όταν επικοινώνησε με την «TotalEnergies» η αγγλική ιστοσελίδα, δήλωσε ότι οποιοσδήποτε ισχυρισμός πως εμπλέκεται σε sportswashing είναι «ψευδής» και ότι έχει «επενδύσει πάνω από €20 δισ. σε χαμηλού άνθρακα ενέργειες παγκοσμίως από το 2020».
Η CAF βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο της προσοχής, καθώς τα βλέμματα του ποδοσφαιρικού κόσμου είναι στραμμένα πάνω της. Ωστόσο, δεν είναι η μόνη ομοσπονδία που επωφελείται από σχέση με γίγαντα ορυκτών καυσίμων. Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η ρωσική «Gazprom» ήταν χορηγός του Παγκοσμίου Κυπέλλου και του Champions League της UEFA, καθώς και συλλόγων όπως η Σάλκε και ο Ερυθρός Αστέρας.
Η FIFA επίσης διατηρεί μια συμφωνία αξίας, σύμφωνα με αναφορές, 100 εκατ. ευρώ ετησίως με τη σαουδαραβική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία «Aramco», η οποία μέχρι τα τέλη του 2024 είχε παράγει περισσότερα πετρέλαια και φυσικό αέριο από οποιαδήποτε άλλη εταιρεία, καθιστώντας την έναν από τους μεγαλύτερους ρυπαντές ορυκτών καυσίμων στον πλανήτη. Δεν είναι ότι η FIFA θα ήθελε να προβάλει αυτό το γεγονός στην πρόσφατη κλήρωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου, η οποία, όπως αναφέρεται, ήταν «powered by Aramco».
Tα... υπόλοιπα σκάνδαλα της «TotalEnergies»
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, μια έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα που ανατέθηκε από το Ολλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων Clingendael, στο πλαίσιο ρεπορτάζ του «Politico», υποστήριξε ότι στρατιώτες της κυβέρνησης του Μοζαμβίκου, που ήταν απασχολημένοι από την «TotalEnergies», ευθύνονταν για μια σφαγή που πραγματοποιήθηκε μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2021 σε ένα εργοστάσιο φυσικού αερίου της εταιρείας στο βόρειο τμήμα της χώρας.
Οι στρατιώτες είχαν ανατεθεί για τη φύλαξη του εργοστασίου, αφού η εταιρεία απομάκρυνε το προσωπικό της λόγω επιθέσεων στην περιοχή από μαχητές της ομάδας Al-Shabab, συνδεδεμένης με το Ισλαμικό Κράτος, τον Μάρτιο του 2021. Αυτές οι επιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο 1.354 ανθρώπων, εκ των οποίων οι 330 αποκεφαλίστηκαν.
H ιστοσελίδα και το Clingendael ανέφεραν την κατάθεση ενός αυτόπτη μάρτυρα, σύμφωνα με την οποία οι στρατιώτες της Μοζαμβίκης συγκέντρωσαν περίπου 180 άτομα, κυρίως άνδρες, σε εμπορευματοκιβώτια στο εργοστάσιο φυσικού αερίου και τα κράτησαν εκεί για τρεις μήνες. Κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, πολλοί μεταφέρθηκαν αλλού και εκτελέστηκαν, με μόλις 26 άνδρες να επιβιώνουν. Πρόκειται για μέρος μιας σειράς φερόμενων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από τους στρατιώτες, οι οποίες περιλάμβαναν επίσης σεξουαλική βία, δωροδοκίες και λεηλασίες εις βάρος μελών της τοπικής κοινότητας.
Τον Νοέμβριο, το μη κερδοσκοπικό Ευρωπαϊκό Κέντρο Συνταγματικών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ECCHR) κατέθεσε μήνυση στο εθνικό γραφείο αντιμετώπισης τρομοκρατίας της Γαλλίας στο Παρίσι, κατηγορώντας την εταιρεία για συνενοχή σε εγκλήματα πολέμου.
Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε προγραμματίσει να παράσχει πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια για το έργο φυσικού αερίου της στο Μοζαμβίκη, με μέρος αυτών των χρημάτων να προέρχεται από δάνεια φορολογουμένων. Ωστόσο, την 1η Δεκεμβρίου, οι κυβερνήσεις της Ολλανδίας και της Βρετανίας απέσυραν τη χρηματοδότησή τους, σύμφωνα με δήλωση του Υπουργού Επιχειρήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου, Πίτερ Κάιλ, επικαλούμενες «κινδύνους που έχουν αυξηθεί από το 2020». Στη δήλωση του Κάιλ δεν αναφέρθηκαν οι φερόμενες φρικαλεότητες.
Σε δήλωση που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπό της τον Νοέμβριο, η «TotalEnergies» ανέφερε ότι «απορρίπτει κατηγορηματικά» όλες τις κατηγορίες συνενοχής σε εγκλήματα πολέμου και ότι δεν είχε γνώση της βίας (θέση που είχε επίσης διατυπώσει σε δήλωση τον Σεπτέμβριο του 2024). Επιπλέον, σημείωσε ότι «το προσωπικό του έργου Μοζαμβίκιο LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) δεν ήταν παρόν στον χώρο» κατά τη διάρκεια των αντιποίνων, καθώς είχε εκκενωθεί τον Απρίλιο.
Μπορούν αυτά τα σκάνδαλα να... επισκιάσουν το AFCON;
Θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι η διαμάχη γύρω από την TotalEnergies θα επισκιάσει το Κύπελλο Εθνών Αφρικής, αλλά θα είναι δύσκολο να την αγνοήσει κανείς. Η πορεία της Μοζαμβίκης ξεκινά την Τετάρτη (24/12) με έναν αγώνα ομίλου απέναντι στην Ακτή Ελεφαντοστού, τους κατόχους του τίτλου, ενώ το πρώτο παιχνίδι του τουρνουά φέρνει αντιμέτωπους το Μαρόκο, που ακόμη ανακάμπτει από την καταστροφή στη Σάφι, με τα Κομόρες, τα οποία συμμετέχουν για δεύτερη φορά στο τουρνουά.
Τα Κομόρες, ένα ηφαιστειακό νησιωτικό κράτος στον Ινδικό Ωκεανό, είναι μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, με περίπου 39% του πληθυσμού να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας. Με την οικονομία τους να βασίζεται κυρίως στη γεωργία, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε καταστροφές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.
Η FIFA είναι ενήμερη για αυτό, καθώς το 2019 βοήθησε την εθνική ποδοσφαιρική ομοσπονδία των Κομόρων να ξαναχτίσει υποδομές μετά τον Κυκλώνα Κέννεθ, μία από τις ισχυρότερες τροπικές καταιγίδες που έχουν καταγραφεί στην Ανατολική Αφρική από την έναρξη των καταγραφών. Η FIFA συνέβαλε στη χρηματοδότηση ενός νέου τεχνικού κέντρου στο νησί με ποσό 2,5 εκατομμυρίων ευρώ και, όταν εγκαινιάστηκε πέντε χρόνια αργότερα, ανέφερε στην ιστοσελίδα της την «εντυπωσιακή πρόσφατη ανάκαμψη, επιτευχθείσα ενάντια σε κάθε πιθανότητα».
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ο μοναδικός εκπρόσωπος της Super League 2 στο Κύπελλο Εθνών Αφρικής
Ξεκινά το Κύπελλο Εθνών Αφρικής – Πότε και που θα δούμε τα πρώτα ματς
