Τι είναι το «Cost Control» και γιατί «αναγκάζει» τον Παναθηναϊκό να πουλήσει παίκτη

Τους τελευταίους μήνες οι λέξεις «Cost Control» έχουν μπει στην ρεπορταζιακή καθημερινότητα του Παναθηναϊκού περισσότερο ίσως κι απ’ τα ίδια τα αποτελέσματα των «πράσινων». Διότι αφορούν κι επηρεάζουν το «μετά», το οποίο... πλησιάζει.

Και το προσεχές καλοκαίρι εκ των πραγμάτων θα οδηγήσει ή καλύτερα θα «αναγκάσει» τον Παναθηναϊκό να προχωρήσει σε μίνιμουμ μία πώληση ποδοσφαιριστή του (Βαγιαννίδη ή και κάποιον άλλον), προκειμένου να έχει -ελέω των οικονομικών κανονισμών της UEFA- εισροή εσόδων κι από άλλες «πηγές» πέραν των καθιερωμένων (τηλεοπτικό συμβόλαιο, εισιτήρια, χορηγίες κ.α.), αλλά και της «συμμετοχής» του ιδιοκτήτη της ΠΑΕ μέσω αυξήσεων Μετοχικού Κεφαλαίου.

Τι είναι ωστόσο, αυτό το περίφημο «Cost Control», το τελευταίο «κλαδί» στο πρότζεκτ «Οικονομική Βιωσιμότητα» της ευρωπαϊκής ποδοσφαιρικής συνομοσπονδίας, το οποίο απ’ το καλοκαίρι του 2023 αποτελεί τη μετεξέλιξη του Financial Fair Play, που τέθηκε για πρώτη φορά σε εφαρμογή το 2010;

Πως επηρεάζει τα ευρωπαϊκά κλαμπ κι εν προκειμένω τον Παναθηναϊκό και τον οδηγεί σε «αναγκαίες πωλήσεις» το προσεχές καλοκαίρι, έχοντας αυστηρότερα μέτρα πλέον ως προς την οικονομική «συμμετοχή» της ιδιοκτησίας και δη του Γιάννη Αλαφούζου;

Από ποιες πιθανές κυρώσεις θα μπορούσε να κινδυνεύσει ο Παναθηναϊκός στο μέλλον, εάν δεν «συμμορφωθεί» ή για την ακρίβεια εναρμονιστεί μ’ αυτό το (νέο) πλαίσιο;

Πολύ λογικά ερωτήματα μίας διαδικασίας με την οποία το φίλαθλο κοινό δεν έχει ακόμη «τριβή» και πλήρη εικόνα, μα συνθέτουν ένα ζήτημα το οποίο μπαίνει πια για τα καλά στην «εξίσωση» (και) των αδειοδοτήσεων των ομάδων για τη συμμετοχή τους στα Κύπελλα Ευρώπης.

Μέσα απ’ όλα αυτά τα ερωτήματα, το Athletiko προχωράει σήμερα σε μια «βαθιά» ανάλυσή της καινούργιας συνθήκης, θέλοντας να δώσει τις απαιτούμενες απαντήσεις και να αποσαφηνίσει τα νέα δεδομένα που υπάρχουν στο τραπέζι, σε ένα θέμα που σαφώς και δεν μπορεί να αποτυπωθεί εύκολα, αλλά πλέον ακουμπάει πολύ συγκεκριμένα πλαίσια.

Το πλάνο «Οικονομική Βιωσιμότητα»

Στις 6 Ιουλίου 2023, δίχως να δοθεί η απαιτούμενη δημοσιότητα -και σημασία- απ’ τα ελληνικά ΜΜΕ, η UEFA παρουσίασε το πλάνο «Οικονομική Βιωσιμότητα» (Financial Sustainability), αναφέροντας πως «...οι κανόνες και οι δομές μας στηρίζουν τη δέσμευση της UEFA να διαφυλάξει την οικονομική σταθερότητα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου».

Οι εν λόγω κανονισμοί θέτουν ένα ανανεωμένο πλαίσιο για τη συμμετοχή ομάδων στις διοργανώσεις της UEFA και βασίζονται σε τρεις πυλώνες:
-Φερεγγυότητα
-Σταθερότητα
-Έλεγχος κόστους

Κάθε ένας απ’ αυτούς τους πυλώνες περιλαμβάνει έναν διαρκή έλεγχο (monitoring) καθ’ όλη τη διάρκεια της σεζόν, προκειμένου να διασφαλίζεται πως «...σύλλογοι είναι οικονομικά βιώσιμοι και διατηρούν το κόστος τους υπό έλεγχο».

«Ως κυβερνητικό όργανο του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, είναι καθήκον μας να διασφαλίσουμε την οικονομική σταθερότητα. Οι νέοι κανόνες μας έχουν λάβει ομόφωνη υποστήριξη από όλη την ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική κοινότητα» είχε σχολιάσει επί τούτου ο Αντρέα Τραβέρσο, διευθυντής οικονομικής βιωσιμότητας κι έρευνας κι απ’ τα πλέον σημαντικά στελέχη της UEFA.

Η μετεξέλιξη του Financial Fair Play

Το νέο κανονιστικό πλαίσιο ήρθε ως μία φυσική εξέλιξη του Financial Fair Play, που -παρά τις δυσλειτουργίες που έβγαζε ενίοτε και τις αμφιλεγόμενες αποφάσεις που αφορούσαν κυρίως τα top κλαμπ- είναι αλήθεια πως συνέβαλε σε μια αξιοσημείωτη βελτίωση των οικονομικών των συλλόγων μετά την εισαγωγή του το 2010.

Το 2009, οι καθαρές ζημίες στις κορυφαίες ομάδες της Ευρώπης ανήλθαν σε 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Όλο αυτό έως το 2018, είχε μετατραπεί σε κέρδη 140 εκατ. ευρώ, ενώ οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις είχαν πλέον εξαλειφθεί. Το οικονομικό πλήγμα από τα lockdown λόγω του COVID-19 προκάλεσε άνευ προηγουμένου απώλειες για τους ευρωπαϊκούς συλλόγους κι οδήγησε σε σωρευτικές «ζημίες» 7 δισεκατομμυρίων ευρώ μεταξύ των συλλόγων των μεγάλων πρωταθλημάτων.

Ως κ τούτου, η UEFA άλλαξε την προσέγγισή της δημιουργώντας αυτό το νέο κανονιστικό πλαίσιο για ένα πιο ασφαλές οικονομικό περιβάλλον με:
-Βελτίωση της οικονομικής και χρηματοοικονομικής βιωσιμότητας των συλλόγων, με μεγαλύτερη διαφάνεια και αξιοπιστία.
-Απαραίτητη σημασία στην προστασία των πιστωτών.
-Προώθηση καλύτερου ελέγχου κόστους.
-Ενθάρρυνση των συλλόγων να λειτουργούν με βάση τα δικά τους έσοδα.
-Ενθάρρυνση δαπανών για το μακροπρόθεσμο όφελος του ποδοσφαίρου.
-Προστασία της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των συλλόγων και του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.

«Φερεγγυότητα» και «Σταθερότητα»

Στον πυλώνα της «Φερεγγυότητας» («Solvency») η UEFA έβαλε πλέον ελέγχους ανά τρίμηνο, όσον αφορά την πληρωμή των υποχρεώσεων κάθε κλαμπ (σε ομάδες, παίκτες, προπονητές κ.ο.κ.), ενώ σ’ αυτόν της «Σταθερότητας» («Stability») διατηρήθηκε ο έλεγχος (monitoring) κάθε κλαμπ και των ισολογισμών του σε βάθος τριετίας, αλλά με αυστηρότερο πλαίσιο όσον αφορά τη συμμετοχή εισφορών μέσω Μετοχικού Κεφαλαίου «... για να αποτραπεί πρόσθετο χρέος».

Η αποδεκτή απόκλιση αυξήθηκε από 30 εκατ. ευρώ σε τρία χρόνια, σε 60 εκατ. ευρώ σε βάθος τριετίας. Με περιθώριο για άλλα 10 εκατ. ευρώ για κάθε περίοδο αναφοράς στην τριετή περίοδο παρακολούθησης (ήτοι 30 εκατ. ευρώ) για συλλόγους που παρουσιάζουν καλή οικονομική κατάσταση.
Το τελευταίο συγκρατήστε το, διότι συνδέεται και με το κομμάτι που αφορά τον Παναθηναϊκό...

Το «Cost Control» και η εφαρμογή του

Κι ερχόμαστε στο δια ταύτα και στον νέο πυλώνα οικονομικού ελέγχου της UEFA που αφορά τον «Έλεγχο Κόστους» ή «Cost Control».

Απ’ το καλοκαίρι του 2023, για πρώτη φορά η UEFA υπέβαλλε τα κλαμπ σε έλεγχο κόστους της ποδοσφαιρικής ομάδας τους, προκειμένου να υπάρξει καλύτερος έλεγχος στους μισθούς των παικτών/προπονητών και των μεταγραφών. Σαν ένα άτυπο «salary cap» ανάλογα με τα έσοδα του κάθε κλαμπ.

Συγκεκριμένα, ο νέος κανονισμός περιορίζει τις δαπάνες για μισθούς παικτών και προπονητών, μεταγραφές κι αμοιβές ατζέντηδων στο 70% των εσόδων του συλλόγου ανά έτος χρήσης.

Η δε εφαρμογή του νέου μέτρου έγινε με σταδιακά μείωση: Ξεκίνησε από 90% τη σεζόν 2023/24 και 80% το 2024/25, πριν εφαρμοστεί το μόνιμο ανώτατο όριο του 70% από τη σεζόν 2025/26, δηλαδή αυτή που ξεκινάει (επισήμως για την UEFA) από την 1η Ιουλίου 2025.

Δεν έχει καμία σχέση με το 2018

Μικρή παρένθεση πριν εισέλθουμε σε λεπτομέρειες που «ακουμπούν» το εφετινό καλοκαίρι του «τριφυλλιού», διότι είναι απαραίτητο να γίνει μια διευκρίνιση προς αποφυγήν «παρεξηγήσεων» και παρερμηνειών.

Ο Παναθηναϊκός δεν αντιμετωπίζει αυτή την στιγμή πρόβλημα «βιωσιμότητας» σε καμία περίπτωση. Έχει «μηδενίσει» το κοντέρ των χρεών του εδώ και μία τριετία, δεν έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές και το θέμα το «Cost Control» δεν αφορά οικονομικά ζητήματα ή αδυναμία πληρωμών.

Δεν έχει δηλαδή καμία σχέση όλο αυτό με την τιμωρία του Παναθηναϊκού στις 19 Απριλίου 2018, όταν το Club Financial Control Body (CFCB) της UEFA του επέβαλλε ποινή αποκλεισμού ενός έτους απ’ τα Κύπελλα Ευρώπης για οποιαδήποτε απ’ τις σεζόν2018/19, 2019/20 και 2020/21 εξασφάλιζε ευρωπαϊκό «εισιτήριο», λόγω (τότε) ληξιπρόθεσμων οφειλών ύψους 3.654.000 ευρώ.

Αυτή η εποχή πέρασε, ο Παναθηναϊκός πλήρωσε σιγά-σιγά όλα τα χρέη του και ξαναμπήκε σε πλήρη οικονομική ισορροπία. Δεν αφορά λοιπόν η όλη διαδικασία, ζήτημα ρευστότητας ή οικονομική δυσκολία επένδυσης για την επόμενη σεζόν, καθώς όπως έχει «δείξει» η τελευταία τριετία, τέτοιο «πρόβλημα» πλέον δεν υπάρχει στο «τριφύλλι».

Εδώ το θέμα έχει να κάνει με το όριο των χρημάτων που μπορούν να επενδυθούν απ’ την ιδιοκτησία της ομάδας και το γεγονός ότι το κόστος του ποδοσφαιρικού τμήματος που δεν μπορεί πλέον να υπερβαίνει το 70% των (συνολικών) εσόδων της χρονιάς. Όπερ σημαίνει πως ο Παναθηναϊκός θα πρέπει να αναζητήσει νέες «πηγές» εσόδων, οι οποίες στην προκειμένη περίπτωση (όσο δεν έχει ακόμη δικό του γήπεδο), δεν μπορεί να είναι κατ’ ουσίαν άλλες από πωλήσεις. Κλείνει η παρένθεση...

Φέτος «κόστισε» η ομάδα 62 εκατ. ευρώ

Την εφετινή αγωνιστική περίοδο ο Παναθηναϊκός κατέγραψε συνολικά έξοδα (μπάτζετ) για το ποδοσφαιρικό τμήμα -σε αμοιβές παικτών/τεχνικού τιμ, συν τα χρήματα που δόθηκαν σε ομάδες για αγορές- τα οποία έφτασαν περίπου τα 62 εκατ. ευρώ με την εφορία.

Σ’ αυτό το ποσό προσμετρώνται τα περίπου 21 εκατ. ευρώ που δόθηκαν μόνο σε ομάδες το περασμένο καλοκαίρι για την απόκτηση των Τετέ (7,2 εκατ. ευρώ), Πελίστρι (6 εκατ. ευρώ), Ίνγκασον (3,5 εκατ. ευρώ), Μαξ (1 εκατ. ευρώ), Γεντβάι (ενεργοποίηση οψιόν αγοράς 1 εκατ. ευρώ), Ντραγκόφσκι (ενεργοποίηση οψιόν αγοράς 1,75 εκατ. ευρώ) και Ουναΐ («ενοίκιο» δανεισμού, 500.000 ευρώ).

Όχι όμως και το 1,9 εκατ. ευρώ που κόστισε τον Ιανουάριο η αγορά του Σφιντέρσκι απ’ τη Σάρλοτ ή οι 800.000 ευρώ για την αγορά του Σιώπη απ’ την Κάρντιφ, καθότι ο Παναθηναϊκός συμφώνησε και με τα δύο κλαμπ να πληρώσει τα ποσά το καλοκαίρι, για να μην «φορτώσει» κι άλλο το εξοδολόγιο της σεζόν 2024/25.

«Ξεχείλωσε» το εξοδολόγιό του φέτος

Βάσει του κανονισμού του cost control της UEFA, που για τη σεζόν 2024/25 δίνει περιθώριο στις ομάδες να ξοδέψουν το 80% των εσόδων τους, ο Παναθηναϊκός για να «δικαιολογήσει» αυτά τα 62 εκατ. ευρώ θα έπρεπε να έχει έσοδα 77,5 εκατ. ευρώ. Θα έχει, ωστόσο, λιγότερα...

Συγκεκριμένα, θα φτάσει περίπου στα 70 εκατ. ευρώ, τα οποία μοιράζονται σε 10 εκατ. ευρώ του τηλεοπτικού συμβολαίου του, περίπου 3 με 3,5 εκατ. ευρώ από εισιτήρια, 6,5 με 7 εκατ. από χορηγίες και διαφημίσεις, 4,5 εκατ. ευρώ από εμπορικές δραστηριότητες κι επιχορηγήσεις, το 1 εκατ. ευρώ απ’ την πώληση του Σπόραρ στην Αλάνιασπορ και 45.360.000 ευρώ απ’ τις δύο πολύ μεγάλες αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου που έκανε και κάλυψε εντός της εφετινής χρήσης ο Γιάννης Αλαφούζος (19.100.000,10 ευρώ στις 9 Ιουλίου και 26.259.999,90 ευρώ στις 30 Δεκεμβρίου).

Στα δε έσοδα, η UEFA δεν προσμετράει τα χρήματα που εξασφαλίζει κάθε ομάδα ως έσοδα απ’ την παρουσία της σα Κύπελλα Ευρώπης, διότι αυτά δεν είναι σταθερά, αλλά προσδοκώμενα τα οποία εξαρτώνται κάθε φορά απ’ την απόδοση της ομάδας.

Κοινώς, το «τριφύλλι» εν γνώσει του «ξεχείλωσε» κατά ένα ποσοστό περίπου 10% το εξοδολόγιό του κι αυτός είναι ο λόγος που έχει δεχθεί ήδη «προειδοποίηση» απ’ το αρμόδιο σώμα της UEFA και μέσα στον Μάιο θα τιμωρηθεί ως δεύτερο «μέτρο» με ένα πρόστιμο που μπορεί να φτάσει έως και τις 150.000 με 200.000 ευρώ.

Δεν μπορεί όμως να το ξεπερνάει διαρκώς το όριο αυτό, διότι όπως αναφέρει η UEFA: «Οι κυρώσεις του κανονισμού Cost Control θα είναι προοδευτικές με βάση τη σοβαρότητα της παράβασης και τον αριθμό των παραβιάσεων που διαπράχθηκαν σε περίοδο τεσσάρων ετών».

Και την επόμενη φορά το Club Financial Control Body (CFCB) θα περάσει στο τρίτο «μέτρο», που φτάνει μέχρι και την απαγόρευση μεταγραφών (!), έως ότου το ισοζύγιο εσόδων/εξόδων φτάσει το απαιτούμενο 70%.

Δεν μπορεί να βάλει πάνω από 20-22 εκατ.

Γι’ αυτό λοιπόν και το ζητούμενο αφορά την επόμενη αγωνιστική περίοδο 2025/26 και το πως θα μπορέσει να εξισορροπήσει ο Παναθηναϊκός το εξοδολόγιό του στο «Cost Control» της UEFA, το οποίο για τη νέα σεζόν «πέφτει» (και σταθεροποιείται πλέον) με «ταβάνι» το 70% των εσόδων.

Διότι στην επόμενη σεζόν ο Γιάννης Αλαφούζος δεν επιτρέπεται να «συμμετάσχει» στα έσοδα της ΠΑΕ με συνολικές ΑΜΚ μεγαλύτερες των 20-22 εκατ. ευρώ. Ο λόγος;

Με βάση τον κανονισμό «Σταθερότητας» («Stability») και τον διαρκή έλεγχο (monitoring) σε κάθε κλαμπ μέσα απ’ τους ισολογισμούς του, η συμμετοχή εισφορών του ιδιοκτήτη μέσω Μετοχικού Κεφαλαίου έχει συγκεκριμένα όρια στην τριετία.
Μάξιμουμ 75 εκατ. ευρώ στις τελευταίες τρεις χρήσεις, εφόσον ο έλεγχος αφορά «...συλλόγους που παρουσιάζουν καλή οικονομική κατάσταση», όπως αναφέρει ο κανονισμός.

Στις περιόδους 2022/23, 2023/24, 2024/25, ο μεγαλομέτοχος του Παναθηναϊκού έχει κάνει έξι αυξήσεις ΜΚ με συνολική εισροή 79.213.990,4 ευρώ στα ταμεία της ΠΑΕ. Κοινώς έχει ξεπεράσει και σ’ αυτό το σκέλος το όριο κατά 4.213.990,4 ευρώ και πιθανότατα επ’ αυτού θα υπάρξει μία αντίστοιχη «παρατήρηση» απ’ την UEFA.

Όχι όμως και «καμπάνα» διότι ο Παναθηναϊκός έχει σ’ όλο αυτή τη διαδικασία της εσωτερικής επένδυσης κι ένα σημαντικό «ατού»: Το γεγονός πως τον τελευταίο χρόνο και κάτι έχει προχωρήσει σε πλήρη αναβάθμιση του προπονητικού κέντρου «Γ. Καλαφάτης», αλλά και στις υποδομές της Ακαδημίας του σε γήπεδα κι εγκαταστάσεις.

Κι αυτά τα έξοδα «αφαιρούνται» απ’ την παραπάνω διαδικασία επένδυσης, διότι όπως αναφέρει και η UEFA «...το πακέτο νέων μέτρων περιλαμβάνει τρόπους ενθάρρυνσης των ποδοσφαιρικών συλλόγων να οικοδομήσουν ισότητα και να επενδύσουν σε υποδομές και ανάπτυξη νέων προς μακροπρόθεσμο όφελος τους».

Αφαιρώντας τα περίπου 24.000.000 ευρώ που μπήκαν σε ΑΜΚ στη σεζόν 2022/23, προκειμένου να σχηματοποιηθεί ο κύκλος επένδυσης/εσόδων της επόμενης τριετίας, στην επόμενη αγωνιστική περίοδο (2025/26) ο Αλαφούζος δεν μπορεί να βάλει σε ΑΜΚ περισσότερα από 20-22 εκατ. ευρώ για να φτάσει το όριο των 75 εκατ. στην τριετία και να μην κινδυνέψει με κάποια μεγαλύτερη κύρωση ο Παναθηναϊκός (και) μέσα απ’ το «Stability».

Για να παραμείνει ανταγωνιστικός

Τι σημαίνει πρακτικά το τελευταίο; Πως με βάση τη σεζόν 2024/25, τα έσοδά του κλαμπ την επόμενη αγωνιστική περίοδο (μέσω της επένδυσης του ιδιοκτήτη) θα είναι μικρότερα κατά 22-23 εκατ. ευρώ. Και θα αγγίζουν τα 48 με 50 εκατ. ευρώ, εάν οι «πηγές» εσόδων μείνουν ως έχουν. Με απλά λόγια, αν τα έσοδά του διατηρηθούν ως έχουν δεν θα επιτραπεί του Παναθηναϊκού να έχει συνολικό εξοδολόγιο μεγαλύτερο των 34-35 εκατ. ευρώ.

Πως διαφοροποιείται όλο αυτό; Μόνο με αύξηση των εσόδων κι απομείωση μέρους των υπαρχόντων εξόδων, για να δημιουργηθεί «αποθεματικό» που θα μπορεί να το... ρίξει εκ νέου το κλαμπ στην «αγορά».
Σίγουρα είναι μεγάλο συν για τους «πράσινους» το γεγονός πως με τα συμβόλαια που λήγουν, τους παίκτες που δεν υπολογίζει, αλλά και με κάποιες άλλες αποχωρήσεις (π.χ. θα είναι... ευχής έργον να αγοράσει η Αλάνιασπορ τον Βιλένα), θα βγάλει μετά την 30ή Ιουνίου 2025 απ’ το εξοδολόγιό του ένα ποσό κοντά στα 7-8 εκατ. ευρώ μαζί με την εφορία. Ρίχνοντας έτσι το κόστος του ποδοσφαιρικού τμήματος -μόνο σε συμβόλαια- στα 32 με 33 εκατ. ευρώ.

Παράλληλα, ο Παναθηναϊκός είναι σε συζητήσεις για το νέο τηλεοπτικό συμβόλαιό του, προσδοκώντας να «ανέβει» απ’ τα 10 εκατ. ευρώ, σε ένα ποσό κοντά στα 13 εκατ. για την επόμενη αγωνιστική περίοδο.
Είναι σαφές πως το προσεχές καλοκαίρι ο Παναθηναϊκός δεν θα είναι σε θέση να κάνει μεταγραφικές επενδύσεις σαν τις περσινές, δίνοντας 6 και 7,2 εκατ. ευρώ όπως έκανε με τον Πελίστρι και τον Τετέ.

Για να παραμείνει ωστόσο, ανταγωνιστικός και να διατηρήσει το εξοδολόγιο (συμβόλαια) του ποδοσφαιρικού τμήματος σε ένα επίπεδο 37-38 εκατ. ευρώ με την εφορία (όπως περίπου και φέτος), έχοντας παράλληλα διαθέσιμο κι ένα ποσό (ας υποθέσουμε) 5-6 εκατ. ευρώ για αγορές (με τελικό κόστος ποδοσφαιρικού τμήματος στα 42 με 44 εκατ. ευρώ), θα πρέπει τη σεζόν 2025/26 να έχει έσοδα μεταξύ 60 με 63 εκατ. ευρώ.

Κοινώς θα πρέπει να δημιουργήσει αυτές τις περίφημες νέες «πηγές» εσόδων, είτε μέσα από νέες εμπορικές συμφωνίες (τηλεοπτικά, χορηγίες) σε μία αγορά που βεβαίως έχει ήδη «τεντώσει», είτε με πώληση παίκτη ή παικτών και με ταυτόχρονη κάλυψη των κενών του ρόστερ του.

Δύσκολη η εξίσωση και με πάρα πολλές παραμέτρους, πριν από ένα πολύ «θερμό» καλοκαίρι για τον Παναθηναϊκό, με κεντρικό άξονα το... ξαναμοίρασμα της «τράπουλας» των εξόδων του.